భారతదేశంలో ఇప్పుడు అత్యంత ప్రాధాన్యత కలిగిన పత్రాల్లో ఆధార్ ఒకటి. పేరు, చిరునామా, గుర్తింపు, పౌరసత్వం విషయాల్లో ఇది చాలామంది దృష్టిలో ఒక ‘ప్రత్యేక గుర్తింపు పత్రం’. అసలు విషయం ఏమిటంటే, ఆధార్ కొన్ని నిర్దిష్ట సేవలకు మాత్రమే చట్టబద్ధంగా ఉపయోగపడుతుంది. పలు సందర్భాల్లో దీనిని రుజువుగా పరిగణించరు. ఆధార్ పత్రం గురించిన సమగ్ర వివరాలు తెలుసుకోవడానికి ఈ కింది అంశాలు చాలా ముఖ్యం.
‘ఆధార్’ సంస్కృత పదం. దీని అర్థం “పునాది” లేక “బేస్”. ఈ పథకం 2009లో యూపీఏ ప్రభుత్వం ప్రారంభించింది. నందన్ నీలేకని ఈ ప్రాజెక్టు నాయకత్వం వహించారు. ఆధార్ పథకం ద్వారా ప్రతి భారతీయ నివాసికి 12 అంకెల విశిష్ట గుర్తింపు సంఖ్య లభిస్తుంది. UIDAI (యూనిక్ ఐడెంటిఫికేషన్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా) ఈ కార్డును జారీ చేస్తుంది. ఒకరి పేరు, చిరునామా, ఫోటో, వేలిముద్రలు, కంటి స్కాన్ లాంటి బయోమెట్రిక్ వివరాలు దీనిలో ఉంటాయి. ఇప్పటివరకు 140 కోట్లకు పైగా ఆధార్ కార్డులు అందజేశారు. ఇది ప్రపంచంలో అతి పెద్ద బయోమెట్రిక్ గుర్తింపు ప్రాజెక్టు.
ఆధార్ పథకం లక్ష్యాలు:
ప్రతి వ్యక్తికి వైవిధ్యమైన డిజిటల్ గుర్తింపు ఇవ్వడం.
ప్రభుత్వ సంక్షేమ పథకాల్లో నకిలీ లబ్ధిదారుల దుర్వినియోగాన్ని అరికట్టడం.
డైరెక్ట్ బెనిఫిట్ ట్రాన్స్‌ఫర్ (DBT) ద్వారా నేరుగా లబ్ధిదారుల ఖాతాల్లోకి సబ్సిడీలు పంపడం.
పాలనలో సమగ్రత, పారదర్శకత తీసుకురావడం.
రాష్ట్రం వద్ద కేంద్రీకృత జనాభా డేటాబేస్ అందించడం.
ఆధార్ ఎక్కడెక్కడ చెల్లుతుంది?
ఆధార్ కార్డును ఈ కింది సేవలకు గుర్తింపు రుజువుగా ఉపయోగించవచ్చు:
బ్యాంకు ఖాతా తెరవడానికి
సిమ్ కార్డు పొందడానికి
రేషన్ కార్డు, పాస్‌పోర్ట్, స్కాలర్‌షిప్‌లు, పెన్షన్ లాంటి ప్రభుత్వ సేవలకు
పాన్ కార్డుతో లింక్ చేయడానికి
కరోనా టీకా రిజిస్ట్రేషన్
ప్రభుత్వ స్కీములు పొందడానికి గుర్తింపు పత్రంగా
ఈ వినియోగాల్లో ఆధార్ సహాయక పత్రంగా చెల్లుతుంది.
ఆధార్ ఏవేవి రుజువుగా చెల్లదు?
ఇక్కడే చాలామందికి అపోహలు వస్తాయి. ఆధార్‌ను అన్నింటికి ఉపయోగించలేరు. కొన్ని ముఖ్య విషయాల్లో ఇది చట్టబద్ధ రుజువు కాదు:
పౌరసత్వ రుజువు కాదు: ఆధార్ ఉండటం వల్ల మీరు భారతీయులని తేలదు. భారతదేశంలో 182 రోజులకు పైగా ఉన్న విదేశీయులు కూడా ఆధార్ కోసం దరఖాస్తు చేయగలరు.
ఆదాయ రుజువు కాదు: ఆధార్‌తో ఆర్థిక సమాచారం లింక్ అవ్వదు. సంపాదనకు దీనికి సంబంధం లేదు.
పుట్టిన తేదీ రుజువు కాదు: ఆధార్‌లో పుట్టిన తేదీ ఉన్నా అది చట్టపరమైన రుజువుగా కోర్టులు, ప్రభుత్వ నియామక సంస్థలు అంగీకరించవు.
కులం, మతం, వైవాహిక స్థితి రుజువు కాదు: ఆధార్‌లో ఈ వివరాలు ఉండవు. వాటిని నిరూపించడానికి వేరే పత్రాలు అవసరం.
పాస్‌పోర్ట్, ఎన్‌ఆర్‌సీ (NRC) రిజిస్ట్రేషన్ లాంటి వాటికి ఆధార్ చెల్లదు. వీటి కోసం పౌరసత్వ ఆధారిత పత్రాలు కావాలి.
ప్రభుత్వ, న్యాయస్థానాలు ఏం చెప్పాయంటే?
2018లో సుప్రీంకోర్టు ఒక కీలక తీర్పు ఇచ్చింది. అందులో ఇలా తెలిపారు:
ఆధార్‌ను కేవలం గుర్తింపు, చిరునామా రుజువు గానే వాడాలి.
ప్రభుత్వ సంక్షేమ పథకాల కోసం ఆధార్ తప్పనిసరిగా వాడవచ్చు.
కాని బ్యాంకులు, టెలికాం కంపెనీలు లాంటి ప్రైవేట్ సంస్థలు ఆధార్‌ను తప్పనిసరి చేయకూడదు.
UIDAI కూడా ఇదే విషయాన్ని అధికారికంగా ప్రకటించింది – ఆధార్ పౌరసత్వానికి రుజువు కాదు.
ఆధార్‌ను చట్టబద్ధంగా గుర్తింపు పత్రంగా వాడే విధానాలు మాత్రమే పాటించాలి. పౌరసత్వం, ఆదాయం, విద్యా అర్హత, కులం, మతం లాంటి విషయాల్లో సరైన వేరే పత్రాలను ఉపయోగించాలి (ఉదా. పుట్టిన సర్టిఫికెట్, పాస్‌పోర్ట్, మైగ్రేషన్ సర్టిఫికెట్). ఆధార్ కార్డులోని వివరాలను అప్రమత్తంగా అప్డేట్ చేసుకోవాలి. తప్పులు ఉంటే చట్టపరమైన సమస్యలు రావచ్చు. ఆధార్ కోసం ఎటువంటి ఫీజు ఇవ్వకూడదు. UIDAI అధికారిక వెబ్‌సైట్‌ లేక ఆధార్ సేవా కేంద్రాల ద్వారా మాత్రమే సేవలు పొందాలి
